Sản xuất năng lượng gió và mặt trời rẻ hơn nhiệt than?

Báo cáo này được thực hiện để tìm hiểu mối nghi ngờ về ngành xuất khẩu nhiệt than ở Úc.

Theo một báo cáo nghiên cứu về khả năng xuất khẩu nhiệt than ở Úc, ngành công nghiệp trị giá 26 tỷ đô la Úc này có thể sẽ nhường chỗ cho các nguồn năng lượng mới rẻ hơn như năng lượng mặt trời hay năng lượng gió.  

Năng lượng gió liệu có thể thay thế cho điện than?

Một nhóm các chuyên gia nghiên cứu về đầu tư tài chính cho biến đổi khí hậu thuộc tổ chức Carbon Tracker Initiative cho rằng nhiều quốc gia đang vào cuộc rất nhanh trong quá trình tìm ra nguồn năng lượng mới thay thế rẻ hơn so với việc xây dựng các nhà máy nhiệt điện than ở các thị trường công nghiệp lớn trong đó có Úc. Phương án mới dự kiến sẽ rẻ hơn được thay thế muộn nhất vào năm 2030.

Nghiên cứu này chỉ ra quang điện mặt trời và năng lượng gió về bản chất là rẻ hơn điện làm từ than khoảng 60%. Trong đó, tới 70% sản lượng than được khai thác là để phục vụ cho Trung Quốc và Úc. 

Tại Nhật Bản, thị trường xuất khẩu một nửa sản lượng than của Úc, năng lượng sản xuất từ gió rẻ hơn so với các nhà máy sản xuất than mới và được kỳ vọng sẽ rẻ hơn nguồn năng lượng sử dụng than hiện tại vào năm 2028. Năng lượng mặt trời ở Nhật Bản được dự báo là lựa chọn tốt hơn so với khai thác các mỏ than mới vào năm 2023 và nguồn than hiện có vào năm 2026.

Câu chuyện tương tự cũng diễn ra ở Trung Quốc và Hàn Quốc, 2 thị trường chiếm 15% sản lượng nhiệt than xuất khẩu của Úc. Ở Trung Quốc, năng lượng gió rẻ hơn điện than và điện mặt trời được dự báo sẽ có chi phí trung bình thấp hơn việc khai thác than vào cuối năm nay. Năng lượng tái tạo ở Hàn Quốc dự kiến rẻ hơn sử dụng than trong vòng hai năm tới.

Tuy nhiên, báo cáo này thừa nhận xu hướng này không có nghĩa là năng lượng than sẽ bị đẩy khỏi thị trường trong vòng 10 năm tới. Các phân tích cũng chỉ ra một số chính phủ đã khuyến khích hoặc bảo lãnh việc sử dụng nguồn năng lượng than mới bằng các quy định, hoặc trực tiếp trợ cấp cho các nhà khai thác than, hoặc tăng chi phí cao hơn đối với người tiêu dùng.

Tuy nhiên, báo cáo này thừa nhận xu hướng này không có nghĩa là năng lượng than sẽ bị đẩy khỏi thị trường trong vòng 10 năm tới.

Nhưng nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng điện than sẽ khá chật vật nếu thị trường được định giá một cách công bằng. Nó kêu gọi các chính phủ ngăn chặn các dự án than mới và giảm sự phát triển của các nhà máy than hiện tại bằng cách thay đổi các quy định nhằm tạo sự cạnh tranh bình đẳng với các nguồn năng lượng tái tạo khác.  

Ông Matt Gray - đồng tác giả của báo cáo cho biết các khoản đầu tư vào năng lượng than được đề xuất có nguy cơ bị treo lại do giá thành quá đắt đỏ kéo dài trong nhiều thập kỷ. Phân tích cho thấy các nhà phát triển sẽ lãng phí hơn 600 tỷ đô la nếu tất cả các nhà máy đốt than được xây dựng.

"Thị trường đang thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng carbon thấp nhưng các chính phủ vẫn không chịu lắng nghe. Việc loại bỏ các dự án khai thác mới và đóng cửa các nhà máy hiện có thực sự đem lại lợi ích kinh tế.” 

Christiana Figueres - cựu Giám đốc khí hậu của Liên Hợp Quốc, người giám sát các cuộc đàm phán về thỏa thuận Paris và đang nghiên cứu tại Úc cho biết nhu cầu về than đã giảm dần, nhường chỗ cho các loại khí đốt rẻ hơn ở Mỹ và năng lượng mặt trời ở Ấn Độ. Bà cho biết giá nhiên liệu mặt trời và nhiên liệu gió ở đất liền và ngoài khơi đang giảm liên tục đồng thời khẳng định “Quan điểm cho rằng nhu cầu nhiệt than từ Úc chỉ giảm tạm thời là không chính xác.”

Úc là nước xuất khẩu nhiệt than lớn thứ hai thế giới sau Indonesia, và là quốc gia có sản lượng lớn nhất trong ngành luyện kim, được sử dụng trong sản xuất thép.

Giá trị xuất khẩu của cả hai dạng than giảm đáng kể trong năm ngoái. Giá than giao ngay giảm hơn một phần ba từ 100,73 đô la Mỹ xuống còn 66,20 đô la Mỹ, mức giảm lớn nhất trong hơn một thập kỷ qua.

Trước khi dịch virus corona bùng phát, báo cáo tài nguyên và năng lượng hàng quý mới nhất của chính phủ ước tính giá giảm sẽ cắt giảm thu nhập từ xuất khẩu than nhiệt từ mức kỷ lục 26 tỷ đô la trong năm 2018-19 xuống còn 20,6 tỷ đô la trong năm tài chính này.

Về việc sử dụng than, Cơ quan Năng lượng Quốc tế nhận thấy sản lượng đã giảm trong năm ngoái, nhưng dự báo sẽ tăng nhẹ trong 5 năm tới do nhu cầu tăng từ Ấn Độ.

Hướng đến những nguồn năng lượng thay thế

Một phân tích chi tiết hơn từ các nhà nghiên cứu cho thấy nhiệt điện than đã giảm khoảng 3% trong năm 2019, mức giảm lớn nhất trong lịch sử sau hơn bốn thập kỷ tăng trưởng gần như không gián đoạn. Đây là một trong những nguyên nhân chính của cuộc khủng hoảng biến đổi khí hậu. Nhu cầu sử dụng nhiên liệu từ nhà máy than của Trung Quốc vẫn tiếp tục tăng trong khi con số này ở Mỹ và châu Âu giảm lần lượt là 16% và 25% .

Ở Úc, than đen và than nâu cung cấp khoảng hai phần ba lượng điện được sử dụng ở 5 quốc gia phía đông, nhưng điều này dự kiến ​​sẽ giảm khi các nhà máy cũ tiếp tục bị đóng cửa. Theo dự báo của chính phủ liên bang, năng lượng tái tạo dự kiến ​​sẽ đáp ứng gần 50% nhu cầu quốc gia vào năm 2030.

Năm 2018, Hội đồng liên minh chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc đã kiểm tra mức độ cấp thiết của việc loại bỏ năng lượng than toàn cầu nhằm hạn chế sự nóng lên toàn cầu xuống 1,5 độ C - mục tiêu được đề cập trong thỏa thuận Paris.

Để hoàn thành mục tiêu này thì cần cắt giảm 59 - 78% trong giai đoạn từ 2010 đến 2030, tiến tới giảm xuống mức 0.

Nguồn: https://www.theguardian.com/environment/2020/mar/12/wind-and-solar-plants-will-soon-be-cheaper-than-coal-in-all-big-markets-around-world-analysis-finds