Bốn thách thức của ngành chế biến gỗ Việt Nam

Kim ngạch xuất khẩu lâm sản của Việt Nam đang trên đà tăng trưởng. Đặc biệt, các sản phẩm đã có mặt tại thị trường khó tính như Hoa Kỳ, Nhật Bản, EU, Trung Quốc và Hàn Quốc. Tuy nhiên, chúng ta cũng đang đứng trước những thách thức lớn.

Ghi nhận từ phía các nhà máy cho thấy, có 4 thách thức mà ngành gỗ phải giải quyết sớm. Trong đó, nổi bật là tính cạnh tranh sản xuất tại Việt Nam tăng cao do các doanh nghiệp FDI tham gia thị trường nước ta ngày càng lớn. Dịch chuyển đơn hàng từ thương chiến Mỹ Trung khiến lượng khách hàng mới gia tăng vào Việt Nam. Các doanh nghiệp năng động, chủ động hay làm công tác bán hàng và chăm sóc khách hàng tốt có thể nhận được nhiều đơn hàng.

Sự dịch chuyển đơn hàng cũng là lý do ngành đang thu hút rất nhiều doanh nghiệp quốc tế. Theo báo cáo của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), trong 5 tháng đầu năm 2019, tổng số vốn FDI đầu tư tăng gấp gần 1,2 lần so với đầu tư FDI của cả năm 2018. Trong đó, số dự án FDI mới đầu tư vào ngành gỗ là 49, tương đương 73% số dự án FDI của cả năm 2018. Đặc biệt, chiếm trên 60% trong tổng số dự án đầu tư vào ngành gỗ tại Việt Nam là 32 công ty hoạt động trong mảng chế biến gỗ.

Thách thức thứ hai là tình trạng khan hiếm lao động do làn sóng dịch chuyển sản xuất vào Việt Nam quá nhanh và nhiều. Theo các doanh nghiệp sản xuất, làn sóng FDI đã góp phần khiến nhu cầu nhân công tăng lên. Hiện giá nhân công ở các khu công nghiệp đã tăng từ 10 - 20% nhưng doanh nghiệp vẫn rất khó để tuyển người.

Thách thức thứ ba là năng suất lao động của doanh nghiệp Việt Nam khá thấp, được xếp vào nhóm thấp nhất khu vực ASEAN (hiện chỉ đạt 3,79 điểm/thang điểm 10), xếp thứ 11 trong số 12 nước châu Á tham gia xếp hạng. Chỉ số cạnh tranh của nguồn nhân lực Việt Nam cũng chỉ đạt 3,39/10 điểm, xếp thứ 73/133 quốc gia được xếp hạng.

Thách thức cuối cùng là nền tảng số hóa đang thay đổi rất lớn công nghiệp chế biến, quản trị, thiết kế, mua bán hàng... Kinh doanh online cũng là xu thế bắt đầu lan vào ngành nội thất làm thay đổi rất lớn công nghiệp thiết kế sản phẩm và cách sản xuất ra nó.

Bốn thách thức trên cho thấy, cùng lúc doanh nghiệp chế biến gỗ Việt Nam phải đối diện với nhiều nhiệm vụ. Một mặt, vừa phải giải quyết những vấn đề nội tại để đảm bảo chất lượng, đáp ứng đơn hàng đang có, vừa phải gia tăng năng suất, chất xám... để có thể giữ và đón khách hàng mới. Mặt khác, phải linh hoạt, thêm lợi thế cạnh tranh để trụ vững và đón đầu những thay đổi trong tương lai. Bài toán mà doanh chế biến gỗ Việt Nam đang đối mặt không đơn giản.

Một trong những yếu tố quan trọng để có thể bước qua những thách thức trên đó là tư duy lại mô hình sản xuất, ứng dụng công nghệ để gia tăng nội lực. Với sự tiến bộ của kỹ thuật sản xuất chính xác công nghệ cao, kết hợp các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, điện toán đám mây, robot... công nghệ chế biến gỗ đang tiến đến những bước phát triển đáng ngạc nhiên, mang lại cho doanh nghiệp rất nhiều cơ hội cải tiến chất lượng, kiểm soát tốt tiến độ, giảm sự lệ thuộc vào lao động, bùng nổ sản xuất… Nếu định hướng phát triển tốt, hoạch định đầu tư hiệu quả, doanh nghiệp sẽ khai thác được các giá trị công nghệ mang lại, hướng đến phát triển bền vững.