Tìm giải pháp tái sinh cho ngành gỗ

 

Tập trung nuôi dưỡng nguồn lực, nỗ lực tìm kiếm thị trường mới và mở rộng dải sản phẩm là giải pháp mà các doanh nghiệp chế biến gỗ đang hướng đến để có thể vực dậy ngành kinh tế có đóng góp không nhỏ cho kim ngạch xuất khẩu cả nước.

Chủ động giảm lệ thuộc

Phát biểu tại hội thảo trực tuyến: “Phục hồi – Tăng tốc  - Bứt phá – Phát triển bền vững ngành gỗ gia đoạn hậu đại dịch” do Tổ chức Forest Trends, Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM (HAWA), Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST), Hiệp hội Chế biến gỗ Bình Dương (BIFA), Hiệp hội Gỗ và Thủ công mỹ nghệ Đồng Nai (DOWA), Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình Định (FPA) phối hợp tổ chức chiều 28/4; ông Huỳnh Quang Thanh, Chủ tịch BIFA khẳng định, với những thách thức hiện nay, DN rơi vào trạng thái quá bị động thì việc phá sản sẽ khó tránh khỏi. Trong khó khăn, chỉ có chủ động và nỗ lực, DN mới có thể vực dậy chính mình.

Đây cũng là ý kiến chung của lãnh đạo các hiệp hội trong ngành. Bởi thực tế đã ghi nhận, dù phần lớn DN chế biến gỗ lâm vào tình trạng khó khăn nhưng vẫn đang có nhiều DN vẫn duy trì sản xuất nhờ năng động, mở rộng sản phẩm, tìm kiếm nguồn khách hàng và cơ cấu sản phẩm mới, "Khó khăn hiện nay giúp ngành chế biến gỗ Việt Nam nhận thấy rõ ràng cơ cấu dòng sản phẩm hiện chưa hợp lý. DN đang sản xuất các sản phẩm không có nhu cầu lớn và không tăng cao trong tương lai”, ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch VIFOREST nhận xét.

Theo ông Lập, nhóm đồ gỗ phòng bếp, phòng tắm và bàn trang điểm hiện đang chiếm khoảng 60% trong tổng cầu của tất cả các loại đồ gỗ trên toàn thế giới. Đây là dòng sản phẩm chiến lược. Phần 40% còn lại là các nhóm đồ gỗ văn phòng, đồ gỗ ngoài trời... Khi dịch bệnh xảy ra, chuỗi cung cho các dòng đồ gỗ chiến lược sẽ không bị biến động quá lớn, do nhu cầu tiêu dùng vẫn phát sinh. Đáng tiếc, phần lớn DN Việt Nam lại đang theo đuổi các sản phẩm thuộc nhóm 40%, những đổ gỗ mà nhu cầu gần như mất hẳn khi kinh tế có biến động. Nhân lúc không chịu áp lực sản xuất, DN có thể dành thời gian nghiên cứu cơ cấu lại sản phẩm, chuẩn bị tốt hơn cho tương lai.

Song song với công tác cơ cấu sản phẩm, cơ cấu thị trường cũng là bài toán mà lãnh đạo các cơ quan, ban ngành gửi đến DN. “Sự sụt giảm của thị trường quốc tế đang là lời nhắc cho DN phải biết mở rộng để chiếm lĩnh thị trường trong nước, một thị trường đã được đánh giá rất tiềm năng từ nhiều năm nay”, ông Nguyễn Quốc Trị, Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp cho biết. Theo khảo sát từ Tổng cục cho thấy, phần lớn DN hiện giảm năng suất đến 50%. Bên cạnh nguyên nhân do nguồn cầu từ thị trường thế giới sụt giảm, chưa tiếp cận được thị trường trong nước thì vẫn có một phần xuất phát từ nguyên nhân thiếu nguyên phụ liệu cần thiết, phụ thuộc một phần nguồn nguyên phụ liệu nhập khẩu, đặc biệt từ Trung Quốc. Do đó, trong chiến lược phát triển ngành lâu dài, DN cần chú ý đến vấn đề phụ liệu. "Nhà nước sẽ có những chính sách khuyến khích tăng sản xuất tại chỗ để tránh phụ thuộc phụ liệu nước ngoài. Hiện tại, DN cần chủ động ổn định sản xuất, tập trung các nguồn lực để chuẩn bị cho thời gian khôi phục", ông Trị nói.

Cho những ngày sau đại dịch

Quan sát diễn biến của ngành chế biến gỗ toàn cầu trong đại dịch COVID-19; ông Phạm Mạnh Cường, Vụ trưởng Vụ Kinh tế ngành, Văn phòng Chính phủ cho biết, thực tế đang ghi nhận sự dịch chuyển nhất định công tác sản xuất lẫn đơn hàng từ Trung Quốc sang các quốc gia khác, trong đó, Việt Nam là lựa chọn hàng đầu. Nguyên nhân là vì thế mạnh sản xuất vốn có và vị trí địa lý cũng hết sức thuận lợi. Đây chính là hy vọng lớn cho sự hồi phục và phát triển ngay sau khi thị trường thế giới ổn định trở lại. "DN cần chủ động kết nối lại các đối tác để ổn định sản xuất ngay từ bây giờ, ông Cường tư vấn.

Tuy nhiên, nắm bắt được xu hướng trên, các DN Trung Quốc cũng đang tính toán lớn đến việc đầu tư nhà xưởng lớn ở Việt Nam. Nếu việc chuyển dịch này nhanh hơn, họ hoàn toàn có thể tận dụng ưu thế của họ để đi trước, đón đầu. Theo ông Cường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang nắm bắt tình hình này để kịp thời có những hỗ trợ cần thiết cho cộng đồng DN cả nước.

Bên cạnh đó, Nhà nước cũng sẽ nỗ lực để ngăn chặn các biện pháp gian lận xuất xứ, ảnh hưởng đến các DN trong nước bởi hiện tại, đã có những đề xuất cụ thể cho việc chống bán phá giá, tủ bếp và gỗ dán của Việt Nam từ Hoa Kỳ. Chính phủ Ấn Độ cũng đang khởi xướng chống bán phá giá gỗ MDF từ Việt Nam. Đây là những thách thức được cộng đồng DN xem nguy cấp hơn cả ở tương lai, bởi nếu không có biện pháp cụ thể để khắc phục, tránh được tình trạng này thì cả ngành chế biến gỗ cũng sẽ bị vạ lây.

Ảnh hưởng bởi COVID-19 là chuyện của kinh tế toàn cầu. Việt Nam cũng như ngành chế biến gỗ không nằm ngoài khó khăn chung là chuyện khó tránh. Để có thể giảm rủi ro do bệnh dịch, gia tăng sức chống chịu của ngành đòi hỏi nỗ lực của cả Chính phủ và cộng đồng DN trong việc hình thành và phát triển hoàn thiện chuỗi cung trong nước, giảm lệ thuộc vào nhập khẩu từ bên ngoài, “Chúng ta có thể chuẩn bị gì sau đại dịch mới là quan trọng", ông Nguyễn Văn Quý, Phó chủ tịch DOHA.