Cẩn thận với nguồn gỗ Nga và Ukraine

Tổ chức Forest Trend cảnh báo luồng gỗ từ Nga và Ukraine chứa đựng nhiều rủi ro do nạn khai thác bất hợp pháp gia tăng. Điều này ảnh hưởng lớn đến nhiều quốc gia nhập khẩu gỗ nguyên liệu, trong đó có Việt Nam.

Báo cáo của Forest Trend cho biết, Nga là quốc gia xuất khẩu gỗ lớn nhất thế giới với bình quân hằng năm 21 triệu mét khối gỗ tròn và trên 22 triệu mét khối gỗ xẻ. Nga không phải là nguồn cung gỗ nguyên liệu quan trọng của Việt Nam, nhưng đóng vai trò khá quan trọng. Mỗi năm kim ngạch nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ nguồn này trên dưới 20 triệu USD, chủ yếu là gỗ xẻ, gỗ dán và các loại ván, chiếm tổng kim ngạch nhập khẩu gỗ nguyên liệu, đặc biệt tăng mạnh trong giai đoạn 2018 - 2019. Chỉ riêng 5 tháng đầu năm 2020 đã chiếm 85% so với tổng kim ngạch năm 2019. Chủng loại nhập khẩu nhiều nhất là gỗ bạch dương, phục vụ các doanh nghiệp sản xuất tủ bếp.

Theo Forest Trend, gỗ lậu đang trở thành vấn nạn tại Nga với tỉ lệ khoảng 10 - 60% tổng lượng cung gỗ nguyên liệu của nước này. Nguyên nhân tình trạng này là do diện tích rừng tại Nga quá rộng, gây khó khăn trong việc kiểm soát và tiêu cực trong các công ty lâm nghiệp. Đáng chú ý, một số băng đảng xã hội đen cũng tham gia trực tiếp vào khai thác và thương mại gỗ lậu. Thông thường gỗ lậu tại Nga được khai thác với các hình thức khác nhau như giấy phép khai thác giả, vượt quota cho phép...

Lượng gỗ nguyên liệu tiềm ẩn nguy cơ bất hợp pháp nhập khẩu từ Nga vào Việt Nam chủ yếu qua ngả Trung Quốc. Kể từ khi thực hiện đóng cửa rừng tự nhiên năm 2017, nguồn cung nguyên liệu gỗ cho nội địa Trung Quốc sụt giảm khoảng 50 triệu mét khối, nguồn này nhanh chóng được thay thế bằng nhập khẩu, trong đó lượng gỗ từ Nga chiếm lượng lớn. Khoảng 95% lượng gỗ khai thác vùng Viễn Đông và Siberia tiếp giáp với Trung Quốc đã nhập khẩu vào đây và đi tiếp sang nhiều vùng khác. Năm 2019, Chính phủ Nga đã cảnh báo Trung Quốc cần chấm dứt nhập khẩu gỗ lậu từ Nga, nếu không sẽ chấm dứt xuất khẩu hoàn toàn. Bình quân, mỗi năm Việt Nam nhập khẩu khoảng 50.000 - 60.000 mét khối gỗ tròn và một lượng tương đương gỗ xẻ từ Trung Quốc.

Trong khi đó, mỗi năm Ukraine xuất khẩu gỗ nguyên liệu vào Việt Nam trị giá 11 triệu USD. Lượng gỗ lậu khai ên liệu thác hằng năm tại đây khoảng 25.000 mét khối đến hơn 1,2 gỗ triệu mét khối. Gỗ lậu xảy ra với tuần xuất lớn đặc biệt tại vùng Carpathian. Nguyên nhân dẫn đến gỗ lậu tại Ukraine bao gồm quản lý lỏng lẻo của hệ thống lâm nghiệp, nạn tham nhũng trong ngành và lạm dụng giấy phép khai thác tận dụng. Bạch dương và sồi nằm trong số loài có độ rủi doanh ro cao nhất. Báo cáo của Tổ chức Earth Rights công bố tháng 6/2020 đã ra cảnh báo về tính hợp pháp của gỗ nguyên liệu Ukraine.

Theo các chuyên gia, để loại bỏ rủi ro, các doanh o diện nghiệp Việt Nam cần thực hiện đầy đủ trách nhiệm giải trình và nên chọn lựa các nguồn cung thay thế với độ rủi ro ít hơn. Thực hiện điều này không chỉ giúp doanh nghiệp mà còn góp phần giữ gìn và nâng cao hình ảnh của ngành với quốc tế.